Κάθε που φτάνει η Παραμονή της Πρωτοχρονιάς, όλος ο κόσμος, το βράδυ αυτό περιμένει την αλλαγή του Χρόνου, τον ερχομό του Νέου Χρόνου, και μαζί μ’ αυτόν την αλλαγή της τύχης του προς το καλύτερο φυσικά.
«Για να είναι κανείς μεγάλος πρέπει να ξέρει να επωφελείται της τύχης» του, είναι τα εμφατικά λόγια του Ροσφουκό σχετικά με την «Θεά» Τύχη για την οποία ο ίδιος ο Αϊνστάιν διατύπωσε την άποψη ότι «Η τύχη είναι άθροισμα συμπτώσεων».
Πολλοί είναι οι τρόποι τους οποίους επιστρατεύει ο άνθρωπος, είτε με πράξεις είτε με αντικείμενα, προκειμένου να εξασφαλίσει την εύνοια της θεάς Τύχης. Για παράδειγμα δεν είναι λίγοι εκείνοι που ήδη από την Παραμονή ακόμα αναζητούν το πρόσωπο που θα τους κάνει ποδαρικό την πρώτη μέρα του Χρόνου προκειμένου αυτός να «μπει… με το δεξί»!
Μπορούμε ωστόσο να «φυλακίσουμε» την καλοτυχία και την αφθονία σε ένα αντικείμενο ή στην ευλαβική τήρηση μιας πράξης;
Οι έρευνες το αποδεικνύουν περίτρανα! Η πίστη μας και μόνο ότι κάποιο αντικείμενο φέρνει τύχη είναι αρκετή για να αυξήσει την απόδοσή μας και να βελτιώσει τη διάθεσή μας. Σύμφωνα με τον Στιούαρτ Γουάιζ, καθηγητή ψυχολογίας στο Κολέγιο του Κονέκτικατ, «οι έρευνές μας έχουν καταλήξει στο ότι η ενεργοποίηση μιας δεισιδαιμονίας (όπως π.χ. η πίστη μας σε ένα γούρι) μπορεί πράγματι να βελτιώσει θεαματικά τη ζωή μας. Και μόνο που μας λένε ότι ένα μπαλάκι είναι γούρικο, είναι αρκετό για να αυξήσει την απόδοσή μας».
Τι είναι όμως το γούρι και πώς προκύπτει η ετυμολογία του μας το εξηγεί η κ. Aγγελική Γιαννακίδου, ερευνήτρια, πρόεδρος και ιδρύτρια του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης στην Αλεξανδρούπολη. «Η λέξη Γούρι προέρχεται από το λατινικό augurium, που σημαίνει οιωνός. Και το augurium από το auguri του ρήματος augro, που σημαίνει αυξάνω. Augeo – αύξω – αυξάνω, αύξηση πραγμάτων».
Τα γούρια, λοιπόν, τα συναντάμε σε όλους τους μεγάλους πολιτισμούς από αρχαιοτάτων χρόνων. Ως αντικείμενα, είναι είτε φυσικά είτε κατασκευασμένα από διάφορα υλικά και πιστεύεται ότι φέρνουν τύχη ή/και προστατεύουν τον κάτοχό τους. Στις μέρες μας δε έχουν εξελιχθεί τόσο πολύ, που τα συναντάμε σε πολλαπλές μορφές και παραλλαγές, ενώ έχουν γίνει ακόμα και αντικείμενα τέχνης. Όπως και να είναι όμως ένα έστω και απλό γούρι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δώρα που μπορούμε να προσφέρουμε στον εαυτό μας και στα αγαπημένα μας πρόσωπα τις γιορτινές μέρες «Για να μας πάει γούρι», όπως λέμε, η νέα χρονιά.
Ας δούμε όμως τι συμβολίζουν μερικά από τα πιο δημοφιλή και αγαπημένα μας γούρια…
Για αρχή το ρόδι. Σύμβολο γονιμότητας, αφθονίας, καλοτυχίας και αιωνιότητας. Οι αρχαίοι Έλληνες πριν κατοικήσουν σε ένα νέο σπίτι έσπαγαν στο κατώφλι του ένα ρόδι.
Από την άλλη το πέταλο: δύναμη, ευτυχία και προφύλαξη από το κακό μάτι. Το κρεμάμε στην κεντρική πόρτα του σπιτιού με το άνοιγμα προς τα πάνω. Αν βρεις τυχαία πέταλο, έλεγαν οι παλιοί, τότε θα έχεις μεγάλη τύχη στη ζωή σου, ειδικά αν έχει εφτά τρύπες.
Το κλειδί πάλι θεωρείται καλότυχο, γιατί συμβολίζει το μέσο που θα χρησιμοποιήσουμε για να ανοίξουμε τις πόρτες που θα μας οδηγήσουν στην ευτυχία. Στην Αρχαία Ελλάδα τα κλειδιά είχαν ιδιαίτερο συμβολισμό, καθώς αντιπροσώπευαν το κλειδί της ζωής, που ξεκλείδωνε την «πόρτα» από την οποία περνούσαν οι ευχές τους προς τους θεούς.
Ακόμα και χωρίς δραχμή, η δεκάρα παραμένει για πολλούς γούρι: είναι το σύμβολο του πλούτου. Οι παλιοί συνήθιζαν να έχουν μία δεκάρα στο πορτοφόλι τους, για να είναι πάντα γεμάτο. Ακόμα και σήμερα στα μαγαζιά υπάρχουν πολλά γούρια με δεκάρες τα οποία τα επιλέγει ο κόσμος για το γούρι της νέας χρονιάς.
Το σκόρδο από την άλλη, θεωρούνταν ήδη από τα αρχαία χρόνια και το Μεσαίωνα ως εξαίρετο φάρμακο και αφροδισιακό. Επίσης το είχαν σαν φυλακτό ενάντια στα κακά δαιμόνια και τους βρικόλακες καθώς και κατά του ματιάσματος. Έτσι μία πλεξούδα από σκόρδα σε ένα σπίτι ή χωράφι προστατεύει από το μάτιασμα.
Φυσικά το το μάτι, η πίστη στο οποίο πρέπει να πούμε ότι ξεκίνησε αρχικά από την Μέση Ανατολή και από εκεί επεκτάθηκε στη βόρεια Αφρική και στις μεσογειακές χώρες της Ευρώπης. Αναφορές στην βασκανία ή μάτιασμα μπορούν να βρεθούν στο Κοράνι, όπως και σε Εβραϊκά ιερά κείμενα (Ταλμούδ, Τανάκ).
Έτσι, στην Ελλάδα και στην Τουρκία, για παράδειγμα, τα φυλαχτά που έχουν την ικανότητα να προστατεύουν από το μάτιασμα, είναι τα ματόχαντρα δηλαδή μικρές μπλε χάντρες σε σχήμα μάτι.
Το καράβι, τέλος, αποτελεί την ελληνική εκδοχή του χριστουγεννιάτικου δέντρου και σύμφωνα με την Ελληνική παράδοση στολίζουμε το σπίτι μας με ένα καλοτάξιδο καράβι για να έχουμε μια καλοτάξιδη χρονιά.
Πηγές:
womenonly.gr, thebest.gr, iapopsi.gr